Dlaczego diety nie działają? 8 przyczyn niepowodzeń w odchudzaniu.

W dzisiejszych czasach, gdy dieta stała się jednym z najczęściej podejmowanych tematów, wiele osób boryka się z problemem odchudzania. Mimo licznych diet, programów żywieniowych oraz obietnic szybkiej utraty wagi, wiele osób doświadcza rozczarowania. Skąd bierze się ten problem? Dlaczego diety nie działają? Przyjrzyjmy się badaniom i analizom, które mogą rzucić światło na ten frustrujący temat.

1. Problem z definicją „diety”

Pierwszym krokiem do zrozumienia, dlaczego diety nie działają, jest zdefiniowanie, czym właściwie jest dieta. W powszechnym rozumieniu dieta często kojarzy się z restrykcyjnym planem żywieniowym mającym na celu utratę wagi. Jednak wiele badań podkreśla, że tego rodzaju podejście prowadzi do efektu jo-jo (powrót do wyjściowej masy ciała), co również może wiązać się ze stanami zapalnymi jelit¹. Zgodnie z badaniami opublikowanymi w Lancet Diabetes Endocrinology², wszyscy badani, niezależnie od tego, czy utrata wagi była powolna, czy szybka, wróciło do wcześniejszej wagi w ciągu dwóch lat.

Dlatego warto rozważyć, czy zamiast używania słowa dieta, które wielu z nas kojarzy się z nieprzyjemnym i krótkoterminowym wyzwaniem, nie lepiej byłoby mówić po prostu o stylu życia. Część z czytelników w tym momencie przewróci oczami i pokieruje się do małego symbolu „x”, aby zamknąć stronę, która nie daje im konkretnych złotych porad jak w końcu mają schudnąć. Jednak jeżeli jakąś część Ciebie, drogi czytelniku, zaintrygowało co może znaleźć się dalej w tym artykule, proszę – kontynuuj lekturę.

2. Ewolucyjne uwarunkowania

Ewolucyjnie człowiek przystosował się do okresów głodu, co sprawiło, że organizm jest wysoce skuteczny w magazynowaniu energii. Instynkt przetrwania powoduje, że w obliczu ograniczonego spożycia kalorii metabolizm zwalnia, a organizm gromadzi tkankę tłuszczową. Badania z American Journal of Clinical Nutrition wykazują, że gdy drastycznie ograniczamy kalorie, nasz organizm reaguje poprzez spowolnienie metabolizmu³, co czyni dalsze odchudzanie trudniejszym. Redukcja spożywanych kalorii prowadzi również do zmian hormonalnych, które stymulują apetyt⁴ oraz w efekcie prowadzi do spożywania większej ilości kalorii⁵.

3. Psychologia i emocje związane z jedzeniem

Niezliczone badania pokazują, że nie możemy zapominać o aspekcie psychicznym diety. Dieta nie jest jedynie kwestią biochemiczną, ale także społeczną i psychologiczną. Często niektóre osoby używają jedzenia jako formy pocieszenia w trudnych momentach, co może prowadzić do niezdrowych nawyków. Jak pokazuje badanie opublikowane w Nutrients, stres i emocjonalne jedzenie mają ścisły związek z otyłością⁶, a restrykcyjne diety mogą potęgować uczucie winy i niepowodzenia, co może prowadzić do jeszcze większego objadania się.

4. Mity na temat kalorii

Każdy, kto kiedykolwiek był na diecie, wie, że standardową receptą na utratę wagi jest zmniejszenie ilości spożywanych kalorii.

Jednak nowe badanie, opublikowane JAMA⁷ pokazuje, że osoby, które ograniczyły ilość dodawanego cukru, rafinowanych zbóż i wysoko przetworzonej żywności, koncentrując się na jedzeniu dużej ilości warzyw i pełnowartościowej żywności – bez martwienia się o liczenie kalorii lub ograniczanie wielkości porcji lub typ diety na jakiej są (niskowęglowodanowa czy niskotłuszczowa) – straciły na wadze znaczne ilości w ciągu roku.

5. Znaczenie regularności i stylu życia

Dieta powinna być postrzegana jako zmiana stylu życia, a nie tymczasowy program. Badania prowadzone przez American Journal of Medicine sugerują, że długoterminowe zmiany w nawykach żywieniowych i aktywności fizycznej są kluczem do skutecznego odchudzania⁸. Osoby, które ograniczają się do tymczasowych diet, często wracają do starych nawyków, gdyż ich podejście do jedzenia i styl życia nie uległy trwałej zmianie.

6. Brak perspektywy długoterminowej

Niektóre diety oferują szybkie rezultaty, ale nie uczą długotrwałych zasad odżywiania. Gdy osoba kończy dietę, często wraca do dawnych nawyków, co prowadzi do ponownego przyrostu masy ciała. Badania opublikowane w Nutrients wskazują, że osoby, które nauczyły się lepiej kontrolować swoje porcje i zrozumiały zasady zrównoważonego odżywiania, miały znacznie większe szanse na utrzymanie nowej wagi⁹.

7. Wpływ mediów i kultury

Media społecznościowe oraz kultura promująca idealne sylwetki mogą powodować presję, która wpływa na nasze wybory żywieniowe. Badania sugerują, że osoby z wyraźnym poczuciem niższej wartości z powodu wizerunku ciała są bardziej podatne na napady objadania się oraz niezdrowe nawyki. Według badania z 2023 roku, presja społeczna związana z odchudzaniem może prowadzić do zaburzeń odżywiania, co tylko zwiększa problem otyłości w społeczeństwie¹⁰.

8. Wnioski

Diety rzadko kiedy przynoszą długotrwałe rezultaty, ponieważ często są one podejmowane jako tymczasowe rozwiązania, które ignorują naturę ludzkiego organizmu oraz czynniki psychologiczne. Aby skutecznie schudnąć i utrzymać zdrową wagę, kluczowe jest nauczenie się zdrowych nawyków żywieniowych, które można utrzymać w dłuższej perspektywie czasowej. Zamiast szukać szybkich rozwiązań, warto skoncentrować się na trwałych zmianach stylu życia, które pozwolą osiągnąć i utrzymać wymarzoną sylwetkę. Może to potrwać nieco dłużej, jednak warto zainwestować w swoje zdrowie teraz i w przyszłości.

Wierzę, że zrozumienie tych wszystkich aspektów pomoże Ci, drogi czytelniku, podejść do tematu odchudzania w bardziej świadomy sposób, co z pewnością przyczyni się do poprawy jakości Twojego życia. W końcu zdrowie nie jest jedynie brakiem choroby, ale stanem pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu.

Bibliografia:

1. Phuong-Nguyen, K., McGee, S. L., Aston-Mourney, K., Mcneill, B. A., Mahmood, M. Q., & Rivera, L. R. (2024). Yoyo Dieting, Post-Obesity Weight Loss, and Their Relationship with Gut Health. Nutrients, 16(18), 3170. https://doi.org/10.3390/nu16183170 ↩︎
2. Purcell, K., Sumithran, P., Prendergast, L. A., Bouniu, C. J., Delbridge, E., & Proietto, J. (2014). The effect of rate of weight loss on long-term weight management: a randomised controlled trial. The lancet. Diabetes & endocrinology, 2(12), 954–962. https://doi.org/10.1016/S2213-8587(14)70200-1 ↩︎
3. Dulloo, A. G., & Jacquet, J. (1998). Adaptive reduction in basal metabolic rate in response to food deprivation in humans: a role for feedback signals from fat stores. The American journal of clinical nutrition, 68(3), 599–606. https://doi.org/10.1093/ajcn/68.3.599 ↩︎
4. Lean, M. E. J., & Malkova, D. (2016). Altered gut and adipose tissue hormones in overweight and obese individuals: cause or consequence?. International journal of obesity, 40(4), 622-632. ↩︎
5. Benton D. (2005). Can artificial sweeteners help control body weight and prevent obesity?. Nutrition research reviews, 18(1), 63–76. https://doi.org/10.1079/NRR200494 ↩︎
6. Dakanalis A, Mentzelou M, Papadopoulou SK, Papandreou D, Spanoudaki M, Vasios GK, Pavlidou E, Mantzorou M, Giaginis C. The Association of Emotional Eating with Overweight/Obesity, Depression, Anxiety/Stress, and Dietary Patterns: A Review of the Current Clinical Evidence. Nutrients. 2023 Feb 26;15(5):1173. doi: 10.3390/nu15051173. PMID: 36904172; PMCID: PMC10005347. ↩︎
7. Gardner CD, Trepanowski JF, Del Gobbo LC, et al. Effect of Low-Fat vs Low-Carbohydrate Diet on 12-Month Weight Loss in Overweight Adults and the Association With Genotype Pattern or Insulin Secretion: The DIETFITS Randomized Clinical Trial. JAMA. 2018;319(7):667–679. doi:10.1001/jama.2018.0245 ↩︎
8. Unick JL, Beavers D, Bond DS, Clark JM, Jakicic JM, Kitabchi AE, Knowler WC, Wadden TA, Wagenknecht LE, Wing RR; Look AHEAD Research Group. The long-term effectiveness of a lifestyle intervention in severely obese individuals. Am J Med. 2013 Mar;126(3):236-42, 242.e1-2. doi: 10.1016/j.amjmed.2012.10.010. PMID: 23410564; PMCID: PMC3574274. ↩︎
9. López-Hernández L, Martínez-Arnau FM, Pérez-Ros P, Drehmer E, Pablos A. Improved Nutritional Knowledge in the Obese Adult Population Modifies Eating Habits and Serum and Anthropometric Markers. Nutrients. 2020 Oct 30;12(11):3355. doi: 10.3390/nu12113355. PMID: 33143306; PMCID: PMC7693073. ↩︎
10. Makki N, Althubyani SA, Mobarki RQ, Alsayed JA, Almohammadi RJ, Baabdullah RA. The Effect of Sociocultural Attitudes on Developing Eating Disorders Among Young Females in Almadinah Almunawarah, Saudi Arabia. Cureus. 2023 Dec 15;15(12):e50576. doi: 10.7759/cureus.50576. PMID: 38226108; PMCID: PMC10789473. ↩︎